Jakie badania w 2 trymestrze ciąży

Pierwsze trzy miesiące ciąży często charakteryzują się obawą o jej utrzymanie, a nierzadko również nieprzyjemnymi dolegliwościami odczuwanymi przez ciężarną kobietę. [DS2] Aspekty te sprawiają, że przyszła mama jest bardziej skłonna do sumiennego zgłaszania się na badania w pierwszym trymestrze. Natomiast w momencie, w którym kobieta zaczyna odczuwać ulgę zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym, może założyć, że stała kontrola lekarska nie jest jej już tak potrzebna. Nic bardziej mylnego. To właśnie w drugim trymestrze ciąży może dojść do zaburzeń, które będą stanowiły bezpośrednie zagrożenie. Należy pamiętać, że ciąża to bardzo duże obciążenie dla organizmu przyszłej matki, w którym każdego tygodnia dochodzi do szeregu zmian.

Badania w drugim trymestrze ciąży pozwalają odpowiednio wcześnie wykryć takie schorzenia jak cukrzyca ciążowa, czy nadciśnienie tętnicze. Nadmierne stężenie glukozy we krwi matki może skutkować poważnymi konsekwencjami dla rozwijającego się płodu. Należy do nich zbyt duża (makrosomia) lub zbyt mała (mikrosomia) waga urodzeniowa. Prowadzi ona bezpośrednio do wrodzonych wad narządów wewnętrznych, a nawet może wywołać poronienie. W przypadku ciężarnej może dochodzić do nawracających, ostrych infekcji dróg moczowych, zbyt dużej ilości płynu owodniowego (wielowodzie), a także do nadciśnienia tętniczego. To ostatnie sprzyja natomiast wielu powikłaniom, takim jak stan przedrzucawkowy i rzucawka, które każdego roku powodują zgon ok. 500 tys. dzieci w wieku prenatalnym i 70 tys. kobiet ciężarnych na całym świecie. W związku z powyższym przebywanie pod stałą kontrolą lekarza również w drugim trymestrze ciąży jest kluczowe.

Drugi trymestr ciąży przypada na okres od 14 do 27 tygodnia ciąży. Choć przez wiele kobiet czas ten określany jest jako najprzyjemniejszy ze wszystkich 9. miesięcy, to właśnie wtedy w organizmie ciężarnej dochodzi do szeregu istotnych zmian, które kobieta może dostrzec gołym okiem. Powiększający się obwód brzucha, biustu, a także takie dolegliwości, jak zaparcia, zgaga, bóle kręgosłupa, to tylko niektóre z aspektów towarzyszących tym tygodniom. W trakcie drugiego trymestru ciąży kobieta powinna pojawić się na badaniach ginekologicznych 3 razy w miesiącu. Podczas tych wizyt lekarz wykona szereg analiz. Umożliwią one skontrolowanie, czy zdrowie zarówno przyszłej mamy, jak i rozwijającego się dziecka jest niezagrożone. Badania ginekologiczne w drugim trymestrze ciąży, które powinny zostać wykonane u każdej ciężarnej, to:

Jednym z najważniejszych badań, jakiemu powinna poddać się kobieta będąca pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży, jest badanie ultrasonograficzne – USG. Drugi trymestr to ten czas, w którym organy wewnętrzne płodu, a więc mózg, serce, płuca, nerki są na tyle rozwinięte, iż lekarz może skontrolować ich funkcjonowanie i strukturę. Dodatkowo diagnosta ocenia ogólną anatomię płodu pod kątem wad wrodzonych. Kontrolowana jest budowa główki, klatki piersiowej, jamy brzusznej, kończyn górnych i dolnych. Podczas badania USG lekarz ocenia także masę płodu, ułożenie łożyska oraz ilość płynu owodniowego. Wszystkie te aspekty pozwalają stwierdzić, czy ciąża przebiega prawidłowo i nie ma ryzyka wystąpienia wad wrodzonych u dziecka (oczywiście z określoną dozą prawdopodobieństwa).

Badania w drugim trymestrze ciąży mają za zadanie możliwie jak najwcześniej wykryć ewentualne nieprawidłowości w organizmie kobiety, które mogłyby przyczynić się do powstania zagrożenia zarówno dla zdrowia i życia przyszłej matki, jak i jej dziecka. Jednym z takich badań jest morfologia krwi, którą należy wykonać pomiędzy 15 a 20 tygodniem ciąży. Lekarz może zlecić także wykonanie dodatkowych analiz, jeżeli u przyszłej matki występuje w grupie krwi czynnik Rh-, bądź podczas badań wykonanych w pierwszym trymestrze okazało się, że u ciężarnej stwierdzono ujemne przeciwciała IgG.

W drugim trymestrze ciąży raz w miesiącu kobieta powinna oddawać do analizy mocz. Pozwala to w porę wykluczyć występowanie bakterii mogących prowadzić do infekcji dróg moczowych. Co ważne, podczas analizy moczu ciężarnej bierze się także pod uwagę poziom białka. Jego niewłaściwe stężenie (białkomocz) może świadczyć o nadciśnieniu. Istotne jest, aby po odebraniu wyników przyszła mama zgłosiła się po ich interpretację do lekarza prowadzącego. Niemniej jednak warto, aby wiedziała, co mogą oznaczać poszczególne wskaźniki charakterystyczne dla analizy moczu:

• Zabarwienie – jeżeli mocz nie jest jasnożółty lub słomkowy, może to być sygnał świadczący o nieprawidłowej pracy nerek lub innych zaburzeniach.
• Przejrzystość – mętny mocz może być oznaką rozwijającej się infekcji dróg moczowych bądź kamicy nerek. Mocz powinien być klarowny.
• Odczyn PH – prawidłowy odczyn moczu, to odczyn kwaśny, dla którego pH mieści się w przedziale od 4,5 do 7,8.
• Ciężar właściwy – określa, czy nerki prawidłowo zagęszczają mocz. Norma to: 1,023-1,035 g/cm3;
• Bilirubina – podwyższone stężenie występuje w moczu w przebiegu żółtaczki. Norma dla bilirubiny całkowitej to 1,1 mg/dl, a dla związanej to 0,3 mg/dl.
• Erytrocyty – w moczu kobiety ciężarnej mogą znajdować się ich śladowe ilości. Jednak ponad 10 w polu widzenia mikroskopu to znak, że w organizmie kobiety mogą rozwijać się infekcje dróg moczowych.
• Leukocyty – powyżej 5 w polu widzenia mikroskopu może oznaczać schorzenia dróg moczowych lub nerek.

Wskaźnikami, których nie powinno być w badanym moczu, są m.in. bakterie (ich obecność świadczy o zakażeniu), białko oraz glukoza. W przypadku kobiet ciężarnych dopuszcza się jednak obecność 200 mg białka na dobę. W moczu przyszłej matki mogą znajdować się także śladowe ilości glukozy. Jednak regularne stwierdzanie obecności tego związku może świadczyć o rozwijającej się cukrzycy ciążowej. Z tych względów wykonywanie analizy moczu w drugim trymestrze ciąży jest tak istotne.

W przypadku wystąpienia określonych wskazań warto wykonać także dodatkowe analizy, które wykluczą lub potwierdzą ryzyko wystąpienia szeregu wad wrodzonych u dziecka. Badania w drugim trymestrze ciąży mogą w związku z powyższym obejmować choćby przeprowadzenie amniopunkcji. Jest to inwazyjna metoda polegająca na pobraniu strzykawką próbki płynu owodniowego, w którym znajduje się materiał genetyczny płodu. Badanie to pozwala wykryć 200 różnych wad i zaburzeń. Najlepszym okresem na wykonanie amniopunkcji jest przedział od 15 do 17 tygodnia ciąży. Zbyt wczesne pobranie materiału może skutkować powikłaniami. Co ważne, zanim lekarz zleci wykonanie badania inwazyjnego, przeprowadzane są badania nieinwazyjne, a więc USG, test PAPP-A, czy test potrójny. Jeżeli wyniki tych badań okażą się niepokojące, wówczas wskazane może się okazać wykonanie amniopunkcji.

Badania w drugim trymestrze ciąży pozwalają wykryć i zareagować na ewentualne nieprawidłowości pojawiające się w organizmie przyszłej matki i jej dziecka. Może się wydawać, że okres od 4 do 6 miesiąca jest dla ciężarnych mniej ryzykowny niż pierwszy trymestr. Jednak pod żadnym pozorem nie można w tym czasie zaniechać regularnych badań i kontroli lekarskich.