Prawidłowe funkcjonowanie układu hormonalnego jest ważne dla działania całego organizmu. Hormony mają wpływ na wiele narządów, dlatego nawet najmniejsze zaburzenia w ich funkcjonowaniu mogą powodować szereg objawów. Do układu hormonalnego należą m. in. przysadka mózgowa, tarczyca, trzustka, jajniki u kobiet oraz jądra u mężczyzn. Ich praca przekłada się na działanie pozostałych narządów.
Hormony są wydzielane przez jajniki, a ich produkcja regulowana jest przez przysadkę mózgową i podwzgórze. Pod wpływem różnorodnych bodźców, podwzgórze produkuje gonadoliberynę GnRH, której zadaniem jest stymulacja przedniego płata przysadki do produkcji lutropiny (LH) i folitropiny (FSH).
Najczęstszymi objawami zmian hormonalnych u kobiet są m.in.: osłabienie organizmu, obniżenie nastroju, problemy z cerą, zaburzenia miesiączkowania, nadmierna potliwość, hirsutyzm, niekontrolowany przyrost lub spadek wagi.
U kobiet najczęściej oznacza się hormony płciowe:
Badania hormonalne najczęściej wykonuje się wtedy, kiedy organizm wysyła sygnały, że gospodarka hormonalna może funkcjonować nieprawidłowo. U mężczyzn takimi sygnałami mogą być: zaburzenia erekcji, problemy z płodnością, chroniczne zmęczenie czy nadmierne wypadanie włosów. Często diagnozowanymi zaburzeniami hormonalnymi u mężczyzn są zbyt niski poziom hormonów męskich lub zbyt wysokie stężenie żeńskich hormonów.
U mężczyzn najczęściej oznacza się poziom:
Badania hormonalne, w zależności od ich rodzaju, można wykonać z krwi pochodzącej z żyły, moczu (pobierając jednorazową próbkę lub zlecając dobową zbiórkę moczu) oraz śliny (pozwala określić dobowy poziom kortyzolu).
Badania hormonalne u kobiet przeprowadza się w określonym dniu cyklu, najczęściej na początku — w 2 lub 3 dniu, z wyjątkiem progesteronu. W przypadku tego hormonu to w drugiej połowie cyklu ocena wydolności ciałka żółtego jest najdokładniejsza.
Badania hormonalne u mężczyzn można wykonać w dowolnym dniu, w godzinach porannych, kiedy ilość hormonów jest najwyższa. Pacjent powinien być na czczo oraz wyspany.