Co pomaga zajść w ciążę? Na co zwrócić uwagę podczas starania o dziecko?

Podjęcie decyzji o dziecku jest przełomowym momentem w życiu każdej pary. Należy wówczas przeanalizować wiele różnych czynników. Chodzi nie tylko o własną gotowość na ciążę, ale i stan swojego zdrowia, relacje z partnerem, czy warunki mieszkaniowe.

Wszystko po to, by jak najlepiej przygotować się do rodzicielstwa. Niestety często w natłoku obowiązków wielu przyszłych rodziców odkłada ciążę.

Czy wiesz, że?
Jak wynika z danych GUS, w Polsce średni wiek kobiety rodzącej swoje pierwsze dziecko wynosi 27,8 lat. W latach 90. wskaźnik ten wynosił 22,7 lat.

Jednak odkładanie decyzji w czasie może działać na niekorzyść. Dlaczego? Ponieważ im kobieta jest starsza, tym coraz bardziej maleje jej szansa na zostanie mamą. Największa płodność przypada na okres 20-25 lat i drastycznie spada po 35. roku życia. Oczywiście, współczesna medycyna daje szansę na późne macierzyństwo. Trzeba jednak pamiętać o tym, że taka ciąża może być obarczona wieloma komplikacjami. Należy do nich zwiększenie zagrożenia wystąpieniem: ciąży pozamacicznej, poronień, cukrzycy ciężarnych, nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, stanu przedrzucawkowego, czy konieczności wykonania cesarskiego cięcia.

Co ważne, wraz z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia wad genetycznych u płodu. Należą do nich: zespół Downa, zespół Edwardsa, czy zespół Patau. Dlatego też kobiety po 35. roku życia kierowane są przez lekarza na badania prenatalne.

Sprawdź, co na ten temat mówią nasi eksperci:

Wpływ na zajście w ciążę ma również ogólny stan zdrowia obojga partnerów. Bardzo ważne jest zatem, aby przed rozpoczęciem starań o dziecko umówić się na wizytę u lekarza. Specjalista nie tylko pomoże w przygotowaniach do ciąży, ale i wykona wszystkie niezbędne badania.

W przypadku kobiet mowa tu o cytologii, USG narządów rodnych i piersi. Ponadto, ważne jest, aby pacjentka profilaktycznie wykonała komplet badań ogólnych. Należą do nich: morfologia, grupa krwi, czynnik Rh, badanie moczu, oznaczenie poziomu glukozy na czczo oraz hormonów tarczycy: TSH i fT4. Wskazane jest również przeprowadzenie badania na obecność wirusa HIV, antygenu HBS, i HCV, odczynu VDRL, toksoplazmozy, różyczki i cytomegalii.

Świadomość co do dobrego stanu zdrowia dotyczy także mężczyzn. Nadal są oni znacznie mniej skorzy do wykonywania profilaktycznych badań i wizyt lekarskich. Warto jednak pamiętać, że tego rodzaju działanie nie tylko ułatwi starania o ciążę, ale będzie miało pozytywny wpływ na partnerkę. Zyska dzięki temu pewność, że jej partner podchodzi do całej sprawy bardzo poważnie. Badania, jakimi powinien zainteresować się mężczyzna, to przede wszystkim: poziom glukozy, ciśnienie krwi, morfologia krwi, badanie moczu, EKG i lipidogram.

Babcine sposoby na zajście w ciążę nie zawsze działają. Poniższe porady za to zdecydowanie warto wdrożyć w życie.

Wykonaj wraz z partnerem kompleksowe badania. Dobrze jest zaplanować sobie wizytę kontrolną nie tylko u ginekologa, ale i u stomatologa, ponieważ zmiany próchnicze mogą być przyczyną miejscowych i wtórnie uogólniających się zakażeń. W skrajnych przypadkach może to być przyczyną przedwczesnego porodu.

Przynajmniej trzy miesiące przed planowaną ciążą pamiętać należy też o suplementowaniu metylowanego kwasu foliowego, który ma kluczowe znaczenie w profilaktyce powstawania wad cewy nerwowej u płodu (np. rozszczepu rdzenia i kręgosłupa, bezczaszkowia, bezmózgowia).

O tym, jak ważne jest utrzymanie dobrobytu psychicznego, wie zapewne każdy. Rosnące tempo życia, coraz większe oczekiwania i presja społeczna nie sprzyjają skutecznym staraniom o dziecko. Odczuwany stres wyzwala w organizmie reakcje, które mogą utrudniać zajście w ciążę. Według szacunków, może on być przyczyną problemów z poczęciem aż u 30% par. Podniesione ciśnienie i podenerwowanie odczuwane przez dłuższy czas przyczyniają się do nadmiernego pobudzenia nadnerczy, które reagują zwiększonym wydzielaniem adrenaliny i sterydów nadnerczowych. Dodatkowo przysadka mózgowa zaczyna wydzielać większe ilości prolaktyny, która blokuje funkcje rozrodcze i powoduje nieregularność dni płodnych.

Co zrobić, aby stres nie wpływał tak negatywnie na organizm? Unikanie stresujących sytuacji nie zawsze jest możliwe. W pierwszej kolejności należy spróbować odnaleźć przyczynę i jak najbardziej zminimalizować skutki. Istnieje wiele metod, w tym m.in. techniki relaksacyjne, które można z powodzeniem praktykować w zaciszu własnego domu. Jeśli odczuwany dyskomfort ma związek z problemami, warto skonsultować się z poradnią psychologiczną.

Dla naszych pacjentów w INVICTA mamy dodatkowe rozwiązanie. NAMI Medical Holistic Care to jedyne takie uzdrowisko, które posiada w swej ofercie autorskie, skomponowane przez ekspertów programy zdrowotne wspierające płodność, poprawiające jakość komórek jajowych, a co istotne – wspierające pacjentów w zarządzaniu stresem i regulacji emocji. Filozofia, jaka przyświeca temu miejscu, to połączenie medycyny klasycznej z metodami o udowodnionej skuteczności z zakresu medycyny naturalnej. W obiekcie można skorzystać z krioterapii, relaksujących masaży czy sesji mindfulness, które pomagają obniżyć poziom stresu, poprawiają jakość snu i wspierają procesy regeneracyjne organizmu. Odprężenie i harmonia osiągnięte w NAMI mogą istotnie zwiększyć szanse na poczęcie, tworząc także solidne fundamenty dla zdrowego stylu życia.

Podczas starania się o dziecko warto pamiętać o tym, że celem seksu nie jest wyłącznie prokreacja, ale i przyjemność oraz budowanie bliskości. Dużą pułapką dla par starających się o dziecko jest poczucie presji i doprowadzenie do częstych zbliżeń „na siłę”. Podejście takie może jednak okazać się zgubne, ponieważ generuje stres, który nie sprzyja płodności.

Specjaliści zalecają regularne współżycie – najrzadziej co 2-3 dni, natomiast w okresie okołoowulacyjnym zdecydowanie najlepiej współżyć codziennie. Należy pamiętać o tym, że uprawiając seks zbyt rzadko można przegapić okres płodny u kobiety – za to krótka abstynencja seksualna korzystnie wpływa na jakość plemników u mężczyzny. Dodatkowo, plemniki potrzebują czasu po ejakulacji, aby móc przemieścić się z pochwy do macicy – dlatego zalecane jest leżenie po stosunkach w okresie dni płodnych przez minimum 1 godzinę.

Przyszła mama powinna również znaleźć czas na obserwowanie swojego cyklu miesiączkowego. Tylko wtedy bowiem będzie wiedziała, kiedy jest najlepszy moment na poczęcie dziecka. Aby wyliczyć dni płodne, konieczne jest wyznaczenie dnia owulacji, czyli jajeczkowania. Jest to moment, w którym dojrzała komórka jajowa przedostaje się do jajowodu. U kobiet z 28-dniowym cyklem wypada ona zwykle w jego 14 dniu. Za pierwszy dzień cyklu uznaje się pierwszy dzień menstruacji. U kobiet z dłuższymi cyklami owulacja jest najczęściej 14 dni przed rozpoczęciem miesiączki (czyli przy cyklach np. 35-dniowych owulacji spodziewamy się nie w 14. a w 21. dniu cyklu).

Dobrze jednak pamiętać o tym, że u wielu kobiet cykl ulega wahaniom, co może utrudniać obliczenia. Na szczęście obecnie pomocne przy ich wykonaniu mogą być internetowe kalkulatory dni płodnych. Są to specjalne aplikacje, które zawierają kalendarzyk menstruacyjny. Nie tylko pomagają one kobietom obliczać dni płodne i moment owulacji, ale i potrafią przewidzieć np. ich nastrój oraz samopoczucie). Ponadto pomocne w wyznaczaniu dni płodnych mogą być też testy owulacyjne z moczu – dostępne w większości aptek.

Choć to nie reguła – zarówno nadmierne kilogramy, jak i niedobór masy ciała, mogą zmniejszać szanse na zajście w ciążę. Jeśli zatem planujemy dziecko, dobrze byłoby postarać się ją unormować. Według WHO, prawidłowe BMI (ang. Body Mass Index), które jest jednocześnie najlepsze dla płodności, wynosi 18,5-24,9. Aby je obliczyć, wystarczy zastosować się do wzoru uniwersalnego dla kobiet i mężczyzn. Należy podzielić masę swojego ciała (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu.

W przypadku kobiet najczęstszymi zaburzeniami hormonalnymi związanymi z nadwagą i otyłością są zaburzenia owulacji, nadmiar androgenów i insulinooporność. Ponadto wykazany został też związek zbyt wysokiej masy ciała z występowaniem zespołu policystycznych jajników (PCOS) i endometriozy, przez które zaburzone mogą być: wzrost pęcherzyka jajnikowego, prawidłowy rozwój zarodka i jego implantacja. U kobiet z nadwagą zwiększa się również ryzyko nadciśnienia i cukrzycy podczas ciąży oraz innych komplikacji mogących wystąpić w tym czasie.

Szacuje się, że otyłe kobiety mają dwukrotnie wyższe ryzyko zaburzeń owulacji, w przypadku mężczyzn natomiast otyłość ma wpływ na pogorszenie parametrów nasienia. Również szczupła sylwetka i intensywne uprawiane sportu może mieć niekorzystny wpływ na płodność. Spadek BMI poniżej dolnej normy (wynoszącej 18,5) może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych mających bezpośredni lub pośredni wpływ na problemy z zajściem w ciążę. W organizmie kobiety dochodzi wówczas m.in. do zaburzeń gospodarki hormonalnej i deregulacji cyklu miesiączkowego, a w konsekwencji problemów z owulacją.

Kolejną ważną sprawą, która może pomóc w zajściu w ciążę jest dieta bogata w składniki odżywcze i witaminy. Zdecydowanie jej głównym wrogiem jest żywność wysoko przetworzona, która ma ogromną ilością cukrów, soli, nienasyconych tłuszczów trans i konserwantów. Nie dostarcza też organizmowi niczego odżywczego. Produkty tego typu spożywane w nadmiarze, mogą sprzyjać rozwojowi wielu chorób. Należy do nich cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego, krążenia, otyłość, niektóre rodzaje nowotworów. Do żywności wysokoprzetworzonej zalicza się m.in. tzw. fast-food, chipsy, słodycze, wyroby cukiernicze oraz kolorowe i gazowane napoje. Warto wykluczyć również słone przekąski, parówki, wędliny, pasty i pasztety, gotowe dania, czy gotowe sosy do potraw.

Złe nawyki żywieniowe nie tylko mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę, ale i mieć niekorzystny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Dobrze jest zatem postawić na dietę bogatą w:

• kwas foliowy (zielone liściaste warzywa, jaja, banany, pomarańcze);
• kwasy omega-3 (siemię lniane, nasiona chia, orzechy włoskie, olej lniany i rzepakowy tłoczony na zimno, tłuste gatunki ryb, np. łosoś, śledź, makrela atlantycka, sardynki);
• witaminę E, która nazywana jest witaminą płodności (znajduje się w olejach roślinnych, orzechach, pestkach i nasionach słonecznika, dyni i winogron, pełnoziarnistych produktach zbożowych, kaszach, szparagach awokado, czy jarmużu);
• witaminę A (marchew, pomidory, czerwony grejpfrut, papryka, morele, brzoskwinie);
• witaminę C, poprawiającą ruchliwość plemników (duże jej ilości znajdują się w maśle, mleku i produktach mleczarskich, podrobach zwierzęcych, jajach, słodkich ziemniakach, czy szpinaku);
• cynk (ryby, mięso, pełnoziarniste pieczywo pszenne, rośliny strączkowe, sery żółte, kasza gryczana);
• wapń, który jest niezbędny dla tworzenia tkanki kostnej dziecka (znajduje się on w mleku i jego przetworach, rybach, roślinach strączkowych i orzechach);
• żelazo (występuje w czerwonym mięsie, wątróbce, szczawiu, szpinaku, brokułach oraz w fasoli i jajkach).

Zrezygnować należy również z używek takich jak alkohol i papierosy. Ponadto ograniczyć powinno się również ilość spożywanej kawy do dwóch filiżanek dziennie (picie większej ilości zmniejsza szanse na poczęcie aż o jedną czwartą). Prawidłowa dieta polega też na odpowiednim nawadnianiu organizmu. Zgodnie z zaleceniem Instytutu Żywności i Żywienia powinno się spożywać ok. 2 litry wody dziennie. Taka ilość płynów pomaga nie tylko pozbyć się bakterii z cewki moczowej, ale i wypłukuje toksyny z organizmu.

Odpowiednio dobrana aktywność ruchowa sprzyja zarówno prawidłowemu rozwojowi ciała, jak i zachowaniu zdrowia. Warto więc o nią zadbać, zwłaszcza gdy planujemy dziecko. Ciąża bowiem stanowi dla organizmu ogromny wysiłek. Ważne jest jednak, aby zacząć robić to stopniowo (szczególnie, gdy wcześniej kobieta unikała ćwiczeń) i aby aktywne ćwiczenia odbywały się maksymalnie 3x w tygodniu. Zaczynając od krótkich i niezbyt męczących treningów, które poprawią funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. W tym celu zaleca się np. pływanie, jazdę na rowerze (dla kobiet – u mężczyzn, ze względu na negatywne działanie na koncentrację i jakość nasienia, jest bezwzględnie niewskazana), czy jogging (nie więcej niż 40 km na tydzień). Natomiast elastyczność mięśni zarówno przed, jak i w czasie ciąży, uzyskać można dzięki jodze, pilatesowi, aerobikowi, czy nordic walking.

W trakcie przygotowań do ciąży (minimum trzy miesiące przed) nie można również zapomnieć o suplementacji kwasu foliowego (witamina B9). Warto tu podkreślić, że jeszcze do niedawna sądzono, że tylko kobiety powinny suplementować witaminę B9. Najnowsze badania udowodniły jednak, że ma ona znaczenie również dla przyszłego taty. Jej niedobór u mężczyzn może nie tylko sprzyjać pojawieniu się u dziecka wad rozwojowych. Może też obniżyć jakość jego nasienia i tym samym być przyczyną problemów z płodnością. Ponadto na jakość nasienia wpływ ma również odpowiednia masa ciała, prawidłowo zbilansowana dieta, rzadkie ejakulacje, przegrzewanie jąder, czy praca w szkodliwych warunkach.

Przygotowania do ciąży to nie tylko kwestia dotycząca samych kobiet. Coraz więcej badań wskazuje bowiem, że duże znaczenie zarówno w zapłodnieniu, jak i w prawidłowym rozwoju dziecka, ma również kondycja mężczyzny. Warto zatem razem przeanalizować stan zdrowia obojga partnerów, by jak najszybciej cieszyć się wymarzonym rodzicielstwem.

1. PORTER, Maureen; BHATTACHARYA, Siladitya. Helping themselves to get pregnant: a qualitative longitudinal study on the information-seeking behaviour of infertile couples. Human reproduction, 2008, 23.3: 567-572
2. MARRS, Richard. Dr. Richard Marrs’ Fertility Book: America’s Leading Infertility Expert Tells You Everything You Need to Know About Getting Pregnant. Dell, 2011
3. ZINAMAN, Michael J., et al. Estimates of human fertility and pregnancy loss. Fertility and sterility, 1996, 65.3: 503-509
4. GRIEGER, Jessica A., et al. Pre-pregnancy fast food and fruit intake is associated with time to pregnancy. Human reproduction, 2018, 33.6: 1063-1070