Czy grozi Ci niepłodność?

Regularność krwawień – w przypadku każdej kobiety – zależna jest od prawidłowo występującej owulacji (jajeczkowania). Uznaje się, że prawidłowy cykl menstruacyjny powinien trwać od 21 do 35 dni. Miesiączka występuje wówczas we w miarę równych odstępach czasowych. Jeśli cykl jest raz dłuższy, raz dłuższy i nie jesteś w stanie określić przybliżonej daty krwawienia – mówić można już o nieregularności, której podłoże należy zbadać.

Występujące nieregularnie miesiączki mogą często wskazywać na nieprawidłową gospodarkę hormonalną, a co za tym idzie zaburzenia procesu owulacji. Wiązać się mogą chorobami tarczycy, zespołem policystycznych jajników (PCOS) lub zaburzeniami fazy lutealnej. Jeśli jajeczkowanie nie przebiega odpowiednio, pojawiają się problemy z zajściem w ciążę.

W przypadku krwawień/plamień nieregularnych lub w środku cyklu należy udać się do lekarza ginekologa. Zazwyczaj, aby zdiagnozować przyczynę problemu, zaleci on wykonanie panelu badań i określenie poziomu hormonów, biorących udział w regulacji cyklu menstruacyjnego. Wykona także badanie ultrasonograficzne i zaproponuje optymalną dla sytuacji medycznej pacjentki ścieżkę postępowania.

Hyperprolaktynemia czyli nadmiernie podwyższony poziom prolaktyny także może być przyczyną problemów z poczęciem dziecka. Prolaktyna jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową, a jej fizjologiczną funkcją jest stymulacja gruczołów mlekowych w czasie ciąży i karmienia. Jej znacznie podwyższony poziom zaburza właściwe funkcjonowanie hormonów biorących udział w cyklu menstruacyjnym. Objawami hyperprolaktynemii mogą być: nieregularne miesiączki, plamienia, bóle brzucha, zawroty głowy czy zaburzenia widzenia.

Aby zdiagnozować hyperprolaktynemię wykonuje się badania poziomu prolaktyny we krwi, a w niektórych przypadkach uzupełniająco także rezonans głowy oraz badanie okulistyczne.

Ból podczas okresu, a także w trakcie stosunku może świadczyć o stanach zapalnych w miednicy lub endometriozie. Stany zapalne mogą powstać na tle bakteryjnym czy wirusowym w obrębie narządów rodnych oraz ich okolicy (wyrostek robaczkowy, jelita) i prowadzić do powstania zmian utrudniających lub uniemożliwiających zajście w ciążę.

Endometrioza jest chorobą hormonalno-immunologiczną występującą u dziewczynek oraz kobiet w wieku rozrodczym. Wiąże się ona z rozrostem błony śluzowej jamy macicy (endometrium) i jej obecnością w obrębie jamy brzusznej. Komórki endometrialne produkują mediatory (substancje chemiczne), które w znacznym stopniu niekorzystnie wpływają na proces jajeczkowania, zapłodnienia i późniejszego zagnieżdżenia zarodka w jamie macicy.

Aby zdiagnozować przyczynę problemu, wykonuje się badania laboratoryjne, badania dna macicy i/lub laparoskopię. W przypadku stwierdzenia endometriozy, terapię zwiększającą płodność pacjentki dobiera lekarz – w zależności od stopnia rozwoju choroby i jej nasilenia. Czasem – gdy ma ona łagodny lub średniołagodny przebieg – leczenie polega na ograniczaniu objawów, ale może też – w trudniejszych przypadkach – wymagać przeprowadzenia zapłodnienia pozaustrojowego.

W wyniku przebytych operacji, zwłaszcza w obrębie jamy brzusznej dojść może do powstania zrostów, powodujących niedrożność w obrębie jajowodów, co stanowi fizyczną przeszkodę na drodze połączenia komórki jajowej z plemnikiem.

Badaniem umożliwiającym postawienie diagnozy jest ocena drożności jajowodów w trakcie laparoskopii bądź badania USG z kontrastem podanym do dróg rodnych. W przypadku stwierdzenia poważnych nieprawidłowości, lekarz zaproponować może zapłodnienie in vitro .

Nawracające, nieleczone lub niewłaściwie leczone infekcje w obrębie miednicy małej, takie jak zapalenia przydatków czy pęcherza moczowego mogą skutkować powstaniem zrostów. Te z kolei są przyczyną niedrożności jajowodów, a konsekwencji trudności z zapłodnieniem.

Jeśli myślisz o potomstwie, wybierz się wcześniej do lekarza ginekologa. Podczas badania USG oceni on stan twoich narządów rodnych. Kłopoty z poczęciem dziecka mogą pojawić się w związku np. z niedorozwojem macicy lub przegrody macicy, tyłozgięciem macicy czy wrodzonymi wadami w budowie jajowodów.

Na problemy z zajściem w ciążę wpływać może zarówno niedowaga, jak i otyłość. Najpopularniejszą metodą oznaczenia prawidłowej masy ciała jest wyliczenie wskaźnika BMI, bazującego na proporcji wagi do wzrostu danej osoby. Uznaje się, że dopuszczalna wartość BMI waha się między 18,5 a 24,5. Wyższe wskazania świadczą o nadwadze lub otyłości, niższe zaś o zbyt małej masie ciała. W obu przypadkach niewłaściwa waga koreluje z trudnościami z poczęciem dziecka.

Warto już na etapie planowania potomstwa zadbać o stan zdrowia i właściwą masę ciała. Można poradzić się dietetyka i więcej uwagi poświęcić sposobowi odżywiania. Czasem konieczna jest wizyta u specjalisty, który zweryfikuje, czy nieprawidłowa waga nie jest związana z innymi chorobami np. zaburzeniami w pracy tarczycy.

Jeśli chorujesz na cukrzycę lub inne choroby metaboliczne, także skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem starań o dziecko. W niektórych przypadkach konsekwencje tych chorób mogą mieć wpływ na możliwość zajścia w ciążę. Być może konieczna będzie rozszerzona diagnostyka i podjęcie dodatkowych kroków medycznych.

W przypadku niektórych par, organizm kobiety wytwarza przeciwciała przeciwko plemnikom partnera, które uszkadzają je i niszczą. Zwyczajowo taka sytuacja określana jest mianem ‘zespołu wrogiego śluzu”. Wykonując w Klinice Leczenia Niepłodności badanie po stosunku, partnerzy mogą zweryfikować czy będą mieli problem na tym tle. Zaburzenia układu odpornościowego mogą być także przyczyną poronień, jednak w takich przypadkach konieczna jest szczegółowa diagnostyka.

W wielu przypadkach (35% par borykających się z niepłodnością) przyczyną problemów z zajściem w ciążę jest tzw. czynnik męski. Z różnych powodów, czasowo lub trwale, nasienie partnera ma nieprawidłowe parametry (m.in. ilość plemników, ich ruchliwość i prawidłowa budowa, objętość ejakulatu). Przyczyny problemów wiązać się mogą np. z przebytymi w dzieciństwie chorobami, jak świnka (zapalenie ślinianek), która w powikłaniu powodować może zapalenie jąder, prowadzące w niektórych przypadkach do trwałej niepłodności. Zazwyczaj nieprawidłowości pojawiają się także u pacjentów onkologicznych, poddanych radio- lub chemioterapii.

Niewłaściwe wyniki nasienia wiązać można także z konsekwencjami przebytych zabiegów na jądrach lub pęcherzu moczowym, pracą w wysokiej temperaturze lub kontaktem z substancjami toksycznymi (metale ciężkie). Dodatkowo na męską płodność wpływać może noszenie niedopasowanej bielizny (zbyt obcisła, elastyczna), palenie tytoniu, stres czy przewlekłe stosowanie niektórych leków.

Najczęściej, aby określić męską płodność, wykonuje się laboratoryjne badanie nasienia, pozwalające określić parametry wpływające na powodzenie procesu zapłodnienia.