Czym jest wspomagane wylęganie zarodka – AH (assisted hatching)?

Zarodek we wczesnym stadium rozwoju otoczony jest błoną zewnętrzną zwaną osłonką przejrzystą (ang. zona pellucida). Chroni ona zarodek przed czynnikami zewnętrznymi zanim osiągnie on stadium blastocysty. W trakcie normalnego rozwoju blastocysta rozkurcza się i napiera od wewnątrz na osłonkę, do momentu, gdy następuje jej przerwanie. Dalsze rozkurczanie się blastocysty ułatwia całkowite opuszczenie osłonki. Zjawisko to nazywa się wykluwaniem blastocysty (ang. blastocyst hatching). Wychodzący z osłonki zarodek zwiększa objętość, co umożliwia mu dostęp do czynników wydzielanych przez komórki endometrium i pozwala na jego bezpośredni kontakt z błoną śluzową macicy.

W przypadku, gdy osłonka zewnętrzna zarodka jest zgrubiała i stwardniała, prawidłowe wyklucie się zarodka podczas implantacji jest niemożliwe. Taka sytuacja może się zdarzyć zarówno w naturalnym procesie zapłodnienia, jak również podczas cyklu in vitro. Zarodek pozostaje wówczas niejako uwięziony w osłonce i nie jest w stanie się zagnieździć.

 A

 B

 C

 D

 E

Zdjęcie 1. Etapy wylęgania się zarodka: A-D wykluwająca się blastocysta (dzień 5), E – blastocysta po wydostaniu się z osłonki i pozostała po wykluciu się zarodka osłonka przejrzysta.

Technika może zwiększyć szanse na prawidłową implantację zarodka w przypadku, gdy zbytnia grubość osłonki uniemożliwia w sposób naturalny wyklucie się zarodka. Zalecana jest w cyklach świeżych, jak i mrożonych.

Wskazania do wykorzystania metody dotyczą:

1. pacjentów w wieku 37 lat i powyżej,
2. kobiet z podwyższonym poziomem FSH w 1-3 dniu cyklu, z niskim AMH lub małą liczbą pęcherzyków antralnych
3. par, które doświadczyły niepowodzeń poprzednich programów leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego (2 lub więcej niepomyślnych cykli IVF),
4. sytuacji, gdy w ramach cyklu uzyskano zarodki o niskiej jakości.

Dane literaturowe wskazują na wartościowość metody w przypadku transferów z mrożonych zarodków. Mrożenie i rozmrażanie zarodków może powodować twardnienie osłonki (ang. zona hardening).

Zdjęcie 2. Grubość osłonki w przypadku zarodka z cyklu mrożonego (A-B) i z cyklu świeżego (C-D).

Do przerwania osłonki wykorzystuje się techniki mechaniczne, metody chemiczne (roztwór kwasu lub enzymy proteolityczne – rozkładające białka strukturalne tworzące osłonkę) lub laser.

Zabieg AH wykonuje się najczęściej w 5. dniu rozwoju, gdy przestrzeń między zarodkiem a wewnętrzną ścianą osłonki jest jeszcze dość spora (ma to duży wpływ na skuteczność wykonania). W przypadku cykli mrożonych zabieg wykonywany jest u rozmrożonych blastocyst, gdy są one jeszcze obkurczone.

Metoda polega na wykorzystaniu emitowanej przez laser wiązki światła podczerwieni w celu nacięcia osłonki. Nacięcie powstaje na skutek denaturalizacji białek na niewielkim obszarze osłonki, w miejscu, w którym uwolniona zostanie energia podczas strzału lasera.

Poniższe zdjęcie pokazuje zaznaczone kolorowymi okręgami miejsce strzału lasera (A). Wiązka światła emitowana przez laser jest nie widoczna dla oka. W celu wykonania nacięcia wykonuje się kilka strzałów laserem, aż na osłonce pojawi się niewielki otwór (B).

A. B.

Zdjęcie 3. Kolorowe okręgi zaznaczające obszar uderzenia wiązki lasera podczas wykonywania metody Assisted Hatching na osłonce zarodka (A). Miejsce powstałego nacięcia (B).

Odsetek powikłań jest minimalny, nie można jednak wykluczyć ryzyka uszkodzenia zarodka, które może doprowadzić do jego całkowitej utraty. Istnieją również doniesienia naukowe wskazujące, że AH może zwiększyć szansę na uzyskanie ciąży mnogiej jednojajowej, której przebieg jest zwykle nieco bardziej skomplikowany.

Dane literaturowe wskazują na zwiększenie skuteczności implantacji zarodków i wzrost wskaźnika ciąż po zastosowaniu techniki Assisted Hatching.