Rak szyjki macicy - przyczyny, pierwsze objawy, leczenie

• infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
• wiek kobiety – szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45. a 55. rokiem życia
• duża liczba partnerów seksualnych
• duża liczba porodów
• niski status społeczny i ekonomiczny
• palenie papierosów
• stwierdzone w badaniu cytologicznym zmiany patologiczne

Za jedną z głównych przyczyn raka szyjki macicy uznaje się obecnie zakażenie onkogennymi typami wirusa HPV (wirus brodawczaka ludzkiego). Do infekcji dochodzi na ogół podczas kontaktów seksualnych.

W miejscach, gdzie aktywny jest wirus, komórki nabłonka szyjki macicy w sposób niekontrolowany rozrastają się, dając początek chorobie.

Choroba najczęściej dotyczy kobiet po 40. chociaż zmiany sygnalizujące zagrożenie mogą pojawić się już kilka lat wcześniej. 

Aby obniżyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, należy przede wszystkim regularnie odwiedzać ginekologa i wykonywać badania cytologiczne. Wielu kobietom udaje się w ten sposób uratować życie. Warto też unikać ryzykownych zachowań seksualnych – częste zmiany partnerów i uprawianie seksu bez prezerwatywy mogą narazić kobietę na zakażenie wirusem HPV, a więc i chorobę.

W początkowych stadiach rak szyjki macicy często nie daje żadnych objawów, dlatego regularne badania cytologiczne są kluczowe dla wykrycia choroby we wczesnym stadium.

Niemniej jednak, gdy rak szyjki macicy rozwija się dalej, mogą pojawić się pewne symptomy, w tym nietypowe krwawienia poza cyklem miesiączkowym lub po stosunku seksualnym, obfitująca i nieprzyjemnie pachnąca wydzielina z pochwy, bóle w miednicy, bóle podczas stosunku seksualnego oraz utrata masy ciała niezwiązana z dietą lub aktywnością fizyczną.

Warto zauważyć, że te objawy nie zawsze muszą wskazywać na obecność raka szyjki macicy, ale ich wystąpienie powinno być skonsultowane z lekarzem w celu odpowiedniej diagnostyki i oceny. Wczesne wykrycie choroby zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawia rokowania pacjentek.

Podstawowym badaniem szyjki macicy jest cytologia. W wielu placówkach pacjentki mogą wykonać ją bezpłatnie w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Każda zdrowa kobieta powinna wykonać to badanie przynajmniej raz na 3 lata.

Według niektórych źródeł wskazana jest nawet częstsza diagnostyka – raz na rok, a w przypadku nieprawidłowości nawet co 6 miesięcy. Badanie polega na pobraniu specjalną szczoteczką wymazu z szyjki macicy. 

Badanie nie jest bolesne, a wynik otrzymać można względnie szybko. Jeśli wskaże na istnienie nieprawidłowości, konieczne może być wykonanie kolposkopii lub badania na obecność wirusa HPV.

Kolposkopia polega na oglądaniu przez lekarza ginekologa powierzchni i dolnej części kanału szyjki macicy oraz pochwy i sromu.

Do tego celu używane jest specjalne urządzenie optyczne, czyli kolposkop. Pozwala on na uzyskanie bardzo dokładnego, trójwymiarowego obrazu badanych miejsc nawet w 50-krotnym powiększeniu. Tym samym możliwe jest rozpoznanie zakażeń i stanów zapalnych oraz wczesnych zmian nowotworowych.

Badanie jest bezbolesne i trwa kilkanaście minut. Do tego jest bezpieczne dla zdrowia, więc może być wykonywane wiele razy oraz u kobiet w ciąży.

Rak szyjki macicy to nowotwór, na którego rozwój wpływa wiele czynników. Za główną jego przyczynę uważa się jednak zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, do którego dochodzi najczęściej drogą płciową.

Z tego powodu ważnym elementem profilaktyki raka szyjki macicy jest badanie na obecność wirusa HPV. Występuje on w postaci wielu typów, wśród których najgroźniejsze są: HPV 16, 18, 31 i 45.

Badanie HPV to test DNA wykonywany na podstawie materiału pobranego z kanału szyjki macicy. Zakażenie wirusem często przebiega bezobjawowo, więc wykonanie badania to jedyna skuteczna metoda stwierdzenia wystąpienia infekcji.

Leczenie raka szyjki macicy zależy od stadium choroby, wieku pacjentki, jej ogólnego stanu zdrowia oraz innych czynników. Typowe metody leczenia obejmują:

Zabiegi chirurgiczne – w zależności od zaawansowania choroby, może być stosowana chirurgiczna resekcja guza, która może obejmować usunięcie części lub całości szyjki macicy (konizacja lub trachelektomia), usunięcie macicy (histerektomia) lub usunięcie węzłów chłonnych (limfadenektomia).

Radioterapia: Może być stosowana w celu niszczenia komórek nowotworowych za pomocą promieniowania jonizującego. Radioterapia może być stosowana jako terapia pierwotna lub w połączeniu z innymi metodami leczenia, takimi jak chirurgia lub chemioterapia. Radioterapii w raku szyjki macicy nie łączymy z operacjami chirurgicznymi. Powyżej pewnego stopnia zaawansowania standard leczenia to radiochemioterapia. Chirurgia w zaawansowanych przypadkach tylko paliatywna np. stentowanie moczowodów/ nefrostomie

Chemioterapia: Polega na stosowaniu leków przeciwnowotworowych, które niszczą komórki rakowe lub hamują ich wzrost. Chemioterapia może być stosowana przed operacją w celu zmniejszenia rozmiaru guza (neoadiuwantowa), po operacji w celu eliminacji pozostałych komórek rakowych (adjuwantowa) lub jako główna forma leczenia w zaawansowanym stadium choroby. Co do definicji bez zastrzeżeń, jednak w raku szyjki macicy nie stosujemy chemioterapii adiuwantowej

Terapia celowana: Polega na stosowaniu leków lub innych substancji, które są skierowane do konkretnych cząsteczek lub procesów w komórkach nowotworowych, aby zahamować ich wzrost i rozwój.

Plan leczenia jest zazwyczaj dostosowany indywidualnie do każdej pacjentki i wymaga współpracy zespołu specjalistów, w tym chirurga onkologicznego, radioterapeuty, onkologa klinicznego oraz pielęgniarki specjalizującej się w opiece nad pacjentkami z rakiem szyjki macicy.