Stymulacja hormonalna – przed programem in vitro

Powodzenie procedury IVF w znacznym stopniu zależy od uzyskania w jednym momencie większej liczby pęcherzyków jajnikowych:

• Do osiągnięcia tego celu stosowane są iniekcje gonadotropin (FSH i /lub LH).
• Inne leki stosowane są w celu uniknięcia przedwczesnej owulacji.
• Nie można wykluczyć, że w wyniku stymulacji dojdzie do nadmiernej lub przeciwnie do zupełnie nieadekwatnej odpowiedzi jajników.

W trakcie stymulacji kobieta na początku przyjmuje analogi gonadoliberyny/hormonu podwzgórzowego (np. Gonapeptyl, Decapeptyl, Dipherelina, Synarel) lub antagoniści gonadoliberyny (np. Cetrotide) – tłumiące przysadkę mózgową i własną czynność hormonalną pacjentki.

Następnie dodawane są gonadotropiny (np. Menopur, Puregon, Gonal F, Fostimon, Merional), czyli leki, pod wpływem których pęcherzyki jajnikowe zaczynają rosnąć.

Leki podawane są w iniekcjach podskórnych lub domięśniowych, a Puregon, Gonal F, Menopur dostępne są w postaci penów z pełną regulację dawki podawanego leku.

Podawanie leków samodzielnie przez pacjenta wymaga bezwzględnie wcześniejszego przeszkolenia przez pielęgniarkę lub położną.

W trakcie stymulacji kobieta przyjmuje wybrane leki hormonalne (są to zwykle iniekcje domięśniowe lub podskórne). Dawkowanie leków jest modyfikowane przez lekarza prowadzącego i zależy od odpowiedzi jajników pacjentki. W trakcie stymulacji hormonalnej lekarz kontroluje jej przebieg: zwykle są to 1-4 konsultacje. Reakcję jajników na podawane leki (wzrost pęcherzyków owulacyjnych) kontroluje się poprzez badania laboratoryjne (oznaczenia estradiolu w surowicy krwi) i /lub ultrasonograficznie oceniając liczbę i rozmiar pęcherzyków (wykonuje się usg dopochwowe).

Po stwierdzeniu obecności pęcherzyków o odpowiednich wymiarach (powyżej 17 mm) i odpowiedniego do liczby pęcherzyków stężenia estradiolu w surowicy (ma to zwykle miejsce po 7-14 dniach podawania gonadotropin) podaje się hCG (np. Pregnyl, Choragon – domięśniowo lub Ovitrelle – podskórnie) w celu naśladowania piku owulacyjnego czyli wywołania owulacji tj. uwolnienia komórek jajowych.

Alternatywnie, w cyklach z antagonistą GnRH, pik owulacyjny może być wywołany za pomocą agonisty GnRH.

Po 34-38 godzinach od podania hCG lub agonisty wykonywana jest punkcja pęcherzyków i pobranie komórek jajowych.

W stymulacji jajeczkowania stosowane są protokoły stymulacyjne: protokoły z agonistami GnRH: krótki i długi oraz protokoły z antagonistami GnRH.

W każdym z protokołów gonadotropiny i agonistów przyjmuje się codziennie o tej samej porze (np. rano), każdy z leków w oddzielnych wstrzyknięciach (dotyczy to również zlecenia jednoczesnego stosowania różnych gonadotropin) i w oddzielne miejsca brzucha czy przedramienia. Od momentu rozpoczęcia podawania gonadotropin nie powinno się stosować preparatów kwasu acetylosalicylowego (aspiryna) ze względu na zwiększone przy ich stosowaniu ryzyko krwawienia po punkcji jajników chyba, że inną decyzję podejmie lekarz.

Nie ma obecnie jednoznacznych danych potwierdzających wyższą skuteczność jednego typu protokołu stymulacyjnego u wszystkich kobiet kwalifikowanych do leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego. Wybór protokołu stymulacyjnego jest sprawą indywidualną.

Podczas stymulacji powinny być zastosowane leki zgodne z wybranym protokołem stymulacyjnym i doświadczeniem lekarza prowadzącego leczenie.