Data aktualizacji: 7 grudnia 2023
Data utworzenia: 17 marca 2022
Przeczytasz w 4 min
Prawie dwa i pół miliona Polaków bezskutecznie stara się o dziecko. Obniżenie przyrostu naturalnego – także z powodu chorób cywilizacyjnych, do jakich zaliczana jest niepłodność – to jeden z poważniejszych problemów rozwijających się krajów. Jednak zjawisko dotyczy również krajów rozwiniętych, gdzie kobiety coraz później decydują się na posiadanie dzieci.
O niepłodności mówimy, gdy ciąża nie pojawia się okresie roku – mimo regularnego współżycia (2-3 razy w tygodniu) bez wykorzystania metod antykoncepcyjnych. Dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny z problemem można sobie jednak poradzić. Warto dowiedzieć się więcej na temat najnowszych metod diagnozowania i leczenia niepłodności.
Jeśli przez dłuższy czas para bezskutecznie stara się o potomstwo, powinna skonsultować się ze specjalistą w zakresie leczenia niepłodności. Przed spotkaniem zazwyczaj należy wykonać pakiet badań, umożliwiających odpowiednią diagnostykę. Dotyczy to obojga partnerów, przyczyny problemów z płodnością leżą bowiem równie często po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Panie powinny zbadać przede wszystkim poziom hormonu AMH. Zwykle badane są równocześnie FSH, OH i estradiol oraz PRL, antyTPO i testosteron. Panowie powinni przeprowadzić podstawowe badanie nasienia metodą komputerową (nie manualną).
Podczas pierwszej wizyty lekarz przeanalizuje otrzymane wyniki i zbierze dane z wywiadu medycznego (m.in. pytania dotyczące ogólnego stanu zdrowia, trybu życia, chorób w rodzinie, poronień, cyklu menstruacyjnego). Przeprowadzi również standardowe badanie ginekologiczne i USG dopochwowe. Na tej podstawie lekarz leczący niepłodność będzie w stanie zalecić ewentualne dodatkowe badania (takie jak badania hormonów tarczycy, różne badania hormonów steroidowych, ultrasonograficzna histerosalpingografia (HSG), laparoskopia czy histeroskopia) i zaplanować najodpowiedniejsze postępowanie medyczne.
Najpowszechniejszą przyczyną problemów z zajściem w ciążę są różnego rodzaju zaburzenia hormonalne, u kobiet skutkujące zburzeniami jajeczkowania, zaś u mężczyzn – nieprawidłowymi parametrami nasienia. Podobnie często powód niepłodności związany jest z konsekwencjami przebytych lub nieleczonych infekcji narządów płciowych. Wskutek długotrwałej aktywności drobnoustrojów (a czasem przebytych w związku z infekcją zbiegów np. na szyjce macicy), w drogach rodnych pojawiają się zmiany uniemożliwiające zapłodnienie. Wpływ na płodność mogą mieć też choroby takie jak zespół policystycznych jajników czy endometrioza. Znaczenie mają też nieprawidłowości w budowie narządów rodnych i problemy z układem odpornościowym. W niektórych przypadkach nie zachodzenie w ciążę ma podłoże psychiczne – wówczas pomóc może porada psychologa lub psychoterapeuty.
Pierwszym objawem problemów endokrynologicznych mogą być nieregularne miesiączki, wydłużenie lub skrócenie cyklu czy silne dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Jeśli lekarz zdiagnozuje zaburzenia hormonalne, konieczne jest ich uregulowanie poprzez zastosowanie leków hormonalnych. Będą one stymulowały owulację lub wspomagały wzrost pęcherzyka jajnikowego, a późniejsza systematyczna obserwacja cyklu może pozwolić na określenie optymalnego czasu na zapłodnienie.
Zabiegi operacyjne mają dość ograniczone zastosowanie w leczeniu niepłodności. Podstawowym zabiegiem diagnostyczno-leczniczym jest wykonywanie histeroskopii w przypadku podejrzenia zaburzeń w budowie lub funkcji śluzówki macicy oraz podejrzeniu obecności polipów lub zrostów w macicy.
Laparoskopia praktycznie nie ma zastosowania w diagnostyce niepłodności. Żadna dodatkowa informacja uzyskana podczas operacji nie przewyższa ryzyka związanego z zabiegiem operacyjnym. Operowanie torbieli jajników jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności kobiet. Podczas zbędnych zabiegów usuwa się znaczną ilość tkanki jajnikowej lub usuwa się jajniki w całości, powodując znaczne obniżenie kobiecych zasobów komórek jajowych lub wręcz ubezpłodnienie kobiet. Szczególnie często następuje to podczas operacji pacjentek z endometriozą, które – do kiedy chcą uzyskać ciążę – takim operacjom nie powinny być poddawane.